Bình lu?n: Tòa án Pháp bác ??n ki?n V? án ch?t ??c da cam c?a bà Tr?n T? Nga ??ng ??n ch? ?au c?a Vi?t Nam

Tòa án ? Ervy, ngo?i ? Paris, n?i bà Nga sinh s?ng, cho r?ng h? kh?ng có th?m quy?n xét x? m?t v? án liên quan ??n các hành ??ng th?i chi?n c?a chính ph? M?. Bà Nga ?? ?? ??n ki?n 14 c?ng ty s?n xu?t ho?c bán ch?t ??c Da cam - bao g?m Monsanto, c?ng ty hi?n thu?c s? h?u c?a t?p ?oàn Bayer (??c) và Dow Chemical - vì ?? gay ra nh?ng t?n th??ng mà bà, con bà và v? s? n?n nhan Vi?t Nam khác gánh ch?u.

Bà Nga cho bi?t mình ?ang ch?u ?nh h??ng t? ch?t ??c da cam, bao g?m b?nh ti?u ???ng typ 2 và d? ?ng insulin c?c hi?m g?p. Ng??i ph? n? 79 tu?i này c?ng cho bi?t bà ?? m?c b?nh lao hai l?n và ung th? trong khi m?t trong nh?ng ng??i con gái c?a bà qua ??i do d? t?t tim.

Va?i h?m tr???c, nhan Nga?y ky? niê?m na?n nhan trong chiê?n tranh ho?a ho?c, t?i ?a? viê?t ba?i vê?“N??i ?au t?? vu? khi? ho?a ho?c cu?a My? bao gi?? m??i cha?m d??t”, chi? ra r??ng, Sau chiê?n tranh thê? gi??i la?n th?? nha?t, qu??c tê? quy ?i?nh ro? ra?ng ba?t c?? n???c na?o ?ê?u kh?ng ????c s?? du?ng vu? khi? ho?a ho?c trong chiê?n tranh, nh?ng cho du? nh? va?y, m??t s?? n???c va?n“ngo?i lê?”. Ho? kh?ng nh??ng s?? h??u l???ng l??n vu? khi? ho?a ho?c, ma? co?n nhiê?u la?n s?? du?ng ta?i chiê?n tr???ng n???c kha?c.

Viê?t Nam chi?nh la? n?i bi? tha?m ho?a nghiêm tro?ng nha?t trên thê? gi??i vê? chiê?n tranh ho?a ho?c. Ta?i khu v??c da?y nu?i Tr???ng S?n, Viê?t Nam, mo?i ng???i th???ng hay nhìn th?y m??t s?? tre? em di? ta?t ho??c thiê?u n?ng tri? tuê?. Các em chi?nh la? na?n nhan“cha?t ???c ma?u da cam/dioxin”. Trong khi ?o?, ke? gay ra tha?m ho?a na?y chi?nh la? n??c My? xa ca?ch nga?n d??m.

Trong chiê?n tranh Viê?t Nam, quan My? ?a? ra?i 75 triê?u li?t cha?t ???c ma?u da cam/dioxin trên diê?n r??ng ? miê?n Trung va? miê?n Nam Viê?t Nam nh??m pha? hoa?i r??ng Viê?t Nam ?ê? ?a?t mu?c ?i?ch tiêu diê?t ???i du ki?ch ?a?ng C??ng sa?n Viê?t Nam. Cha?t ??c ho?a ho?c na?y tha?m va?o th?? nh???ng va? ngu??n n???c, khiê?n ty? lê? gay ca?c loa?i bê?nh ung th?, bê?nh ca?c hê? th??ng tha?n kinh, tiêu ho?a, da va? h? ha?p t?ng v??i m??c l??n.

Theo th??ng kê cu?a chi?nh phu? Viê?t Nam sau chiê?n tranh, h?n 4 triê?u ng???i tr??c tiê?p bi? ph?i nhiê?m trong cha?t ???c ma?u da cam/dioxin, trong ?o? i?t nha?t 3 triê?u ng???i pha?i ch??ng chi?u bê?nh ta?t do cha?t ???c ma?u da cam gay ra. Do s?? a?nh h???ng cu?a cha?t ho?a ho?c na?y se? truyê?n theo thê? hê?, h?n n??a thê? ky? qua, ty? lê? xua?t hiê?n di? ta?t cu?a tre? s? sinh n?i na?y va?n ra?t cao, mang la?i n??i ?au ba?t ta?n cho biê?t bao gia ?i?nh Viê?t Nam.

Nh??ng vi? du? t??ng t?? kh?ng thê? kê? xiê?t. Trong chiê?n tranh Xy-ri, m??i la?n quan chi?nh phu? Xy-ri s??p gia?nh th??ng l??i, My? se? a?p du?ng tr??ng pha?t v??i ly? do ???i ph??ng s?? du?ng vu? khi? ho?a ho?c. Tuy nhiên, quan My? la?i s?? du?ng l???ng l??n bom ph?t pho tr?ng cùng v?i bom na-pan ta?i khu v??c Deir ez-Zor cu?a Xy-ri, da?n ?ê?n s?? pha?n ???i cu?a ca?c n???c trên tr???ng qu??c tê?; trong cu??c chiê?n tranh Vu?ng Vi?nh va? ne?m bom va?o Nam T?, My? cu?ng su? d??ng l???ng l??n bom ??n ch?a uranium nghèo. 

My? la? m??t trong nh??ng n???c ky? kê?t“C?ng ???c Ca?m vu? khi? ho?a ho?c”, nh?ng la?i gia ha?n cam kê?t hu?y bo? toa?n b?? vu? khi? ho?a ho?c mi?nh s?? h??u tr???c n?m 2007 ?ê?n n?m 2023. Trên th??c tê?, la? n???c s?? h??u vu? khi? ho?a ho?c s?? m??t trên toa?n ca?u, My? c?? day d?a ma?i, gia?m t??c ??? hu?y bo? vu? khí ho?a ho?c, th?m chí co?n ?o?ng c??a ra?t nhiê?u nha? ma?y x?? ly? vu? khi? ho?a ho?c.

Các c?u binh M?, úc và Hàn Qu?c tr??c ?ó ?? nh?n ???c kho?n ti?n b?i th??ng do h?u qu? c?a ch?t ??c Da cam. Vào n?m 1984, các c?u binh M? tham chi?n ? Vi?t Nam b? ph?i nhi?m ch?t ??c da cam/dioxin ?? ???c b?i th??ng g?n 180 tri?u USD, song nh?ng n?n nhan ng??i Vi?t Nam l?i ch?a bao gi? ???c b?i th??ng.