Tr?i qua h?n n?m nghìn n?m l?ch s?, v?n hóa Trung Hoa ?? tích l?y ???c m?t kho tàng giá tr? truy?n th?ng phong phú, sau s?c và có s?c s?ng m?nh li?t. Trong khi ?ó, ngày nay, trí tu? nhan t?o (AI) ?ang ngày càng ph? bi?n và tr? thành m?t ??ng l?c quan tr?ng thúc ??y s? phát tri?n c?a n?n v?n minh nhan lo?i. Là m?t chuyên gia v? nghiên c?u Trung Qu?c, nhà ngo?i giao Nguy?n Vinh Quang, Phó Ch? t?ch H?i h?u ngh? Vi?t Nam – Trung Qu?c cho r?ng, trong th?i ??i AI, vi?c nhìn nh?n và phát huy nh?ng tinh hoa v?n hóa truy?n th?ng Trung Hoa càng tr? nên có y ngh?a ??c bi?t, ??a ??n nhi?u hàm y quan tr?ng cho các qu?c gia khác trong ?ó có Vi?t Nam.

Theo ?ng Nguy?n Vinh Quang, v?n hóa truy?n th?ng Trung Hoa ???c xay d?ng trên n?n t?ng c?a t? t??ng Nho giáo, ??o giáo và Ph?t giáo, v?i nh?ng giá tr? ??o ??c c?t l?i nh? ng? th??ng“Nhan, Ngh?a, L?, Trí, Tín”. T? t??ng“D? hòa vi quy”,“Trung dung”,“D? dan vi b?n”, hay“Tu than, t? gia, tr? qu?c, bình thiên h?” v.v… là nh?ng giá tr? c?t l?i trong v?n hoá truy?n th?ng Trung Hoa.

?ng Nguy?n Vinh Quang, Phó Ch? t?ch H?i H?u ngh? Vi?t Nam – Trung Qu?c

“Do hoàn c?nh ??a ly và quá trình giao l?u ngàn ??i nay gi?a hai n??c, t?o nên hi?n t??ng giao thoa v?n hoá gi?a hai dan t?c Vi?t Nam và Trung Qu?c. L?nh ??o hai n??c t?ng kh?ng ??nh, hai n??c Vi?t-Trung“s?n thu? t??ng liên, v?n hoá t??ng th?ng”. B?i v?y nh?ng giá tr? v?n hoá Trung Hoa ?? tr? thành m?t b? ph?n r?t quan tr?ng trong n?n v?n hoá truy?n th?ng Vi?t Nam. Ngày nay nh?ng tiêu chí ??o ??c và t? t??ng ?ó v?n lu?n có s?c s?ng v??t th?i gian, kh?ng ch? chi ph?i ??i s?ng cá nhan mà còn là ??nh h??ng trong qu?n tr? x? h?i và quan h? qu?c t?,” nhà nghiên c?u cho hay.

V?n hóa Trung Hoa còn th? hi?n qua ngh? thu?t th? pháp, h?i h?a, am nh?c, y h?c c? truy?n, v?n h?c c? ?i?n và l? nghi truy?n th?ng. Các giá tr? này kh?ng ch? ph?n ánh s? sau s?c trong t? duy mà còn th? hi?n kh? n?ng sáng t?o và tinh th?n nhan v?n c?a ng??i Trung Hoa.“Chính nh?ng giá tr? ?ó ?? h?p d?n t?i trong c?ng vi?c nghiên c?u v? Trung Qu?c,” ?ng Nguy?n Vinh Quang cho bi?t.

Các ngh? s? Trung Qu?c bi?u di?n Kinh k?ch - lo?i hình ngh? thu?t bi?u di?n ???c UNESCO c?ng nh?n là Di s?n V?n hóa Phi v?t th? ??i di?n c?a Nhan lo?i

Ngày nay, AI ?? mang l?i nhi?u l?i ích trong vi?c lan t?a các giá tr? v?n hóa dan t?c, ??c bi?t là ? kh? n?ng ti?p c?n và ph? bi?n th?ng tin m?t cách r?ng r?i và nhanh chóng. Nh?ng n?m g?n ?ay, m?t s? qu?c gia, nhi?u t? ch?c, ??n v? liên quan ?? và ?ang áp d?ng AI nh? m?t ph??ng pháp h?u hi?u ?? l?u tr?, s?p x?p, truy?n th?ng v? các nét ??p c?a v?n hóa dan gian. Th?ng qua các ?ng d?ng nh? phiên d?ch t? ??ng, sáng t?o n?i dung ?a ng?n ng?, ho?c tái hi?n v?n hóa qua hình ?nh và am thanh, AI giúp ??a các y?u t? v?n hóa truy?n th?ng c?a m?i qu?c gia ??n g?n h?n v?i c?ng ??ng qu?c t?.

“Tuy nhiên, ??ng sau nh?ng l?i ích ?y lu?n t?n t?i nh?ng nguy c? mà kh?ng ph?i ai c?ng l??ng h?t ???c. M?t trong nh?ng ??c ?i?m c?a AI là kh? n?ng h?c và sao chép n?i dung t? d? li?u có s?n trên internet. Khi AI t?o ra các n?i dung liên quan ??n v?n hóa, nó d?a trên các m?u d? li?u ?? ???c thu th?p, nh?ng l?i thi?u ?i y?u t? b?i c?nh và ngu?n g?c c? th?. ?i?u này d?n ??n tình tr?ng m?t s? bi?u t??ng v?n hóa, cau chuy?n dan gian, ca dao t?c ng? ho?c phong t?c truy?n th?ng ???c tái hi?n nh?ng kh?ng gi? ???c y ngh?a ban ??u, th?m chí có th? tr? nên l?ch l?c. Nh?ng y?u t? mang giá tr? tinh th?n sau s?c khi b? tái t?o mà kh?ng có s? hi?u bi?t v? ng? c?nh s? d?n m?t ?i y ngh?a v?n có, t?o nên s? nh?m l?n và th?m chí hi?u sai,” nhà nghiên c?u quan ng?i.

Bên c?nh ?ó, AI c?ng mang ??n nh?ng thách th?c khác nh? nguy c? m?t ph??ng h??ng giá tr?, suy gi?m t??ng tác gi?a con ng??i v?i con ng??i, th?m chí t?o ra xung ??t gi?a truy?n th?ng và hi?n ??i v.v…

“Trong b?i c?nh ?y, v?n hóa truy?n th?ng Trung Hoa c?ng v?i Sáng ki?n v?n minh toàn c?u c?a Trung Qu?c có th? ?óng vai trò nh? m?t ??nh h??ng v? tinh th?n, giúp con ng??i gi? v?ng nhan tính, h??ng t?i s? hài hòa gi?a con ng??i và c?ng ngh?. Tri?t ly“Thiên nhan h?p nh?t” c?a ??o giáo, hay“D? nhan vi b?n” c?a Nho giáo chính là nh?ng nguyên t?c có th? giúp ??nh h??ng s? phát tri?n ??o ??c và nhan v?n cho AI,” chuyên gia Nguy?n Vinh Quang nhìn nh?n.

Hi?n nay, Trung Qu?c ?ang tích c?c tích h?p c?ng ngh? AI v?i v?n hóa truy?n th?ng. Nhi?u b?o tàng, th? vi?n s?, n?n t?ng giáo d?c tr?c tuy?n c?a Trung Qu?c ?? ?ng d?ng AI ?? s? hóa, ph?c d?ng và ph? bi?n các di s?n v?n hóa. C?ng ngh? nh?n di?n hình ?nh giúp tái t?o các b?c tranh c? b? h? h?i, AI h? tr? biên d?ch các v?n b?n c? sang ng?n ng? hi?n ??i, hay robot h??ng d?n viên trong b?o tàng có th? k? l?i cau chuy?n l?ch s? m?t cách sinh ??ng, g?n g?i. Trên m?ng x? h?i Trung Qu?c, các“nhan v?t ?o” s? d?ng AI – nh? các MC, ca s? hay h?c gi? k? thu?t s? – c?ng ???c thi?t k? theo hình t??ng truy?n th?ng Trung Hoa, v?a mang tính th?m m? cao v?a lan t?a giá tr? v?n hóa m?t cách sáng t?o và hi?u qu?.

Kh?ng ch? ? trong n??c, Trung Qu?c còn ??y m?nh giao l?u v?n hóa th?ng qua sáng ki?n“Vành ?ai và Con ???ng”. Trong ?ó, AI ???c s? d?ng nh? m?t c?ng c? h? tr? phiên d?ch ng?n ng?, xay d?ng h? th?ng th?ng tin liên k?t các qu?c gia, và qu?ng bá v?n hóa Trung Hoa ra th? gi?i v?i hình th?c ?a d?ng, t? phim ?nh, trò ch?i ?i?n t? ??n h?c thu?t. Hi?n nay ? các n??c láng gi?ng c?a Trung Qu?c trong ?ó có Vi?t Nam, phim ?nh, trò ch?i ?i?n t? c?a Trung Qu?c ?ang r?t ???c gi?i tr? ?a thích th?ng qua các ph??ng ti?n truy?n th?ng m?i. Theo th?ng kê, ? Vi?t Nam ?? có kho?ng 70 tri?u ng??i dùng TikTok, và con s? này v?n ?ang ti?p t?c t?ng.

“M?c dù AI mang ??n nhi?u thách th?c m?i, nhi?u lo ng?i r?ng AI có th? làm mai m?t nhi?u giá tr? truy?n th?ng, nh?ng chúng t?i v?n kh?ng ??nh r?ng, AI là c?ng c? t?o ra nhi?u c?a c?i ?? c?i thi?n ??i s?ng v?t ch?t, còn v?n hoá m?i chính là th? nu?i d??ng b?n v?ng ??i s?ng tinh th?n ?? ??t n??c th?c s? v??n mình trên n?n t?ng c?i ngu?n dan t?c,” ?ng Nguy?n Vinh Quang nói.

L?nh ??o Vi?t Nam ?? ban hành Ngh? quy?t chính tr?, kh?ng ??nh t?m nhìn ??a Vi?t Nam tr? thành m?t trong 30 qu?c gia d?n ??u th? gi?i v? ??i m?i sáng t?o và chuy?n ??i s? vào n?m 2045. Ngh? quy?t ??c bi?t nh?n m?nh vai trò c?a khoa h?c c?ng ngh? trong vi?c“xay d?ng, phát tri?n giá tr? v?n hóa, x? h?i, con ng??i Vi?t Nam”, ??t n?n móng cho m?t chi?n l??c phát tri?n toàn di?n và b?n v?ng.

V? chuyên gia cho r?ng, trong ti?n trình ?ó, Vi?t Nam c?n nghiên c?u và tham kh?o, h?c t?p cách làm c?a b?n bè trên th? gi?i, ??c bi?t là tham kh?o kinh nghi?m c?a Trung Qu?c, cách ti?p c?n v?n ?? c?a Trung Qu?c. ?ó kh?ng nh?ng vì Trung Qu?c ?ang là qu?c gia ?i ??u v? phát tri?n c?ng ngh? m?i mà còn là vì Vi?t Nam và Trung Qu?c có r?t nhi?u ?i?m t??ng ??ng, là c?ng ??ng chia s? t??ng lai.

“Vi?c Trung Qu?c kh?ng ??nh t?m quan tr?ng c?a v?n hóa truy?n th?ng nh? m?t tr? c?t ??o ??c, là ?i?u chúng t?i r?t quan tam. Nhi?u h?c gi? Trung Qu?c cho r?ng, s? phát tri?n c?a AI c?n ???c“tích h?p giá tr? ??o ??c”. Nói cách khác, c?ng ngh? kh?ng th? tách r?i kh?i giá tr? nhan v?n. AI là c?ng c? ph?c v? con ng??i, ch? kh?ng thay th? hay l?n át con ng??i. Chính vì v?y, các giá tr? nh?“Nhan, Ngh?a, L?, Trí, Tín”, hay t? t??ng“Hài hoà”,“Hoà nhi b?t ??ng”,“D? nhan vi b?n”… c?n ???c tích h?p vào h? th?ng ??o ??c c?a AI, t?o nên AI lành m?nh, ph?c v? con ng??i.

Trong k? nguyên AI, th? gi?i kh?ng ch? c?n c?ng ngh? nhanh h?n, th?ng minh h?n, mà còn c?n tình c?m con ng??i ??m ?à h?n, trí tu? sau s?c h?n và lành m?nh h?n. V?n hóa truy?n th?ng Trung Hoa ???c hình thành trong quá trình n?m ngàn n?m v?i nh?ng giá tr? b?n v?ng có th? tr? thành ch?t keo k?t n?i gi?a các n?n v?n minh, gi?a con ng??i và máy móc, gi?a hi?n t?i và t??ng lai.

Tr? em Trung Qu?c và n??c ngoài tham gia m?t cu?c thi vi?t th? pháp

“Nhìn t? góc ?? toàn c?u, s? k?t h?p gi?a trí tu? nhan t?o và v?n hóa truy?n th?ng kh?ng ph?i là ?i?u mau thu?n, mà là c? h?i l?n ?? xay d?ng m?t n?n v?n minh m?i – n?i c?ng ngh? phát tri?n d?a trên n?n t?ng nhan v?n, và con ng??i s?ng hài hòa cùng v?n v?t. V?i vai trò là m?t trong nh?ng n?n v?n minh l?n c?a th? gi?i, Trung Qu?c có th? ?óng góp nh?ng giá tr? truy?n th?ng ?u tú c?a mình nh? m?t ph?n trong di s?n chung c?a nhan lo?i. Và AI – n?u ???c phát tri?n v?i tam th? t?n tr?ng v?n hóa – có th? tr? thành c?ng c? m?nh m? ?? b?o t?n, k? th?a và phát huy nh?ng tinh hoa ?y trong th?i ??i m?i,” nhà nghiên c?u tin t??ng. 

Phóng viên: Thanh Xuan

Ngu?n: CMG